صداي جمهوري اسلامي ايران
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
رحيم مخكوك
در سالهاي اخير كميت برنامههاي صدا و سيما و تنوع آنها افزايش قابل ملاحظه و چشمگيري داشته است. در كنار انتقادات گستردهاي كه به لاريجاني وارد است نبايد اين افزايش را از نظر دور داشت. اين پديده اگر درست نقد شود ممكن است در آينده بتواند باعث كاهش نكات منفي و افزايش نكات مثبت شود. خصوصا كه ضرغامي استراتژي جديد سازمان را افزايش كيفيت برنامهها اعلام كرده است. در اين مطلب به معرفي شبكههاي راديويي خواهم پرداخت:
شبكهي جوان: اين شبكه به نظر من با احمقانهترين ايدهي ممكن درست شد. جناح راست پس از شكست در انتخابات دوم خرداد كه قسمت عمدهي آن را حاصل عدم علاقهي جوانان به برنامهها و تفكرات خود ميدانست تصميم گرفت براي جوانان برنامهريزي كند. طبق معمول بودجههايي براي جذب جوانان تصويب شد و انواع و اقسام برنامههاي مبتذل براي اين منظور ريخته شد. در راديو شبكهي جوان و در ميان مطبوعات ميتوان به روزنامهي جوان اشاره كرد كه حاصل اين فكر و برنامهريزي بودند. (فرق اصلي جناح راست با چپ هم همين بود: راستيها با اين كه حرفي براي گفتن نداشتند براي جوانها برنامهريزي كردند و چپيها البته چنين نكردند.)
دستاندركاران اين برنامهها كه ميپنداشتند اگر همان حرفهاي هميشگي خود را با لحن جوانپسند بگويند موفق خواهند شد شروع كردند به ساختن برنامههاي مسخرهاي كه جز لودگي و رياكاري از آن بر نميآمد. مجسم كنيد كه مجري برنامه كه يك دخترخانم 18 ساله است با هيجان ]و ايضا عشوه[ فرياد بزند: ايوالله ولايت! هورا نظام! دم رهبري گرم! و يا قهرمان داستان آه بكشد و بگويد: چي ميشد ما هم اون دوران تو جبههها بوديم و ميتركونديم!
خوشبختانه مسئولين شبكهي جوان تا حدودي اين روند را تصحيح كردهاند. از نشانههاي اين امر ميتوان به برنامهي مفيد و حرفهاي كارگاه ايدز اشاره كرد. اين برنامه كه از مشاوره و همراهي متخصصان استفاده ميكند پردهها را كنار گذاشته و بيهيچ كنايهاي حقايق، خطرات، نگرانيها و راهنماييهاي مربوط به اين بيماري را مطرح ميكند. شنيدن جملاتي مانند اين كه: من بارها و بارها روابط نامشروع داشتهام در اين برنامه اصلا نامحتمل نيست.
راديو قرآن: به پخش قرآن و تفسير و سخنرانيهاي مذهبي ميپردازد. اخبار قرآني و مسابقهها و پاسخ به سؤالات فقهي كه بعضا شكل مبتذلي هم دارند از برنامههاي اين راديو است. اما در مجموع جو روحانياي دارد كه خوانندهي علاقهمند را جذب ميكند. موسيقي در اين شبكه هرگز استفاده نميشود و برخي مواقع معدود حرفهاي سياسي (البته به نفع جناح راست و مقام ولايت) هم در آن مطرح ميشود.
راديو معارف: موضوع آن معارف اسلامي است و از قم پخش ميشود. در يك كلام ميشود گفت كه راديوي حوزه است والبته نمايندهي طيف خاصي از حوزه كه به حاكميت وفادارند. در مورد مباحث سياسي داغتر از راديو قرآن عمل ميكند و موسيقي هم در سطح محدود از آن پخش ميشود. اين راديو سعي ميكند به سؤالات و شبهات نسل جوان نيز پاسخ دهد اما در دام تفكر غلط حوزويان كه آن كس كه شبههاي مطرح ميكند حتما در اشتباه است و ما حق مطلق هستيم ميافتد و برنامههايي از اين دست عموما به يك نمايش مسخره از سؤال و جوابهايي از پيش تعيين شده تبديل ميشود. هر چند كه در اين بين برخي وقتها سؤالاتي مطرح ميشود كه طرح آنها خود جالب است. هر چند كه جواب غيرمنطقياي به آن داده شود و پاسخدهنده را كلافه كند.
راديو فرهنگ: موضوع آن علوم انساني و هنر است و به اهل علم و فرهنگ ميپردازد. اين راديو نمايندهي دانشگاهيان فرهنگي است و انصافا برنامههاي پرباري دارد. داشتن مخاطب خاص باعث شده تا گردانندگان آن اجازه داشته باشند با دست بازتري برنامه پخش كنند و انتقادهاي عميقي را از سياستهاي فرهنگي نظام مطرح كنند. برنامههاي تخصصي كه از اين شبكه پخش ميشود نيز ميتواند مورد توجه اهل ادب و هنر باشد.
راديو سلامت: به پخش برنامهها و توصيههاي پزشكي ميپردازد. هرچند پزشكان و متخصصان خوبي در برنامههاي اين شبكه شركت ميكنند اما بيتجربگي تهيهكنندگان برنامههاي اين شبكه باعث ميشود تا حدودي جذابيت خود را از دست بدهد. شبكهي جذابي نيست اما برنامههاي آن ميتواند مفيد باشد.
راديو پيام: نام اين راديو با نام هاشمي رفسنجاني گره خورده و انصافا راديوي معركهاي است. در مورد آن زياد صحبت نميكنم چون نياز به معرفي ندارد و يكي از پرشنوندهترين شبكههاي راديويي است. راديو پيام به پخش انواع موسيقي، خبرهاي جالب و پيامهاي ترافيكي ميپردازد.
راديوهاي استاني: به پخش برنامههايي متناسب با فرهنگ همان استان ميپردازند. اكثر آنها برنامهي 24 ساعته ندارند و فقط راديو تهران از اين قاعده مستثني است.
راديو سراسري: آن قدر برخي از برنامههاي اين راديو خاطرهانگيز و قديمي شده است كه گوش كردن آنها هر از گاهي باران خاطره را بر سر آدم ميريزد. از اين ميان فكر كنم قصهي شب و اخبار ساعت 14 قابل ذكر باشد.
