ظلمى که بر زنان مى رود
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بهاره اميدى

ايران به سمت مدرن شدن پيش مى رود. اين يک ناگزير اجتماعى است. هم چنان که ساير حوزه ها هم گريزى از مدرنيته نمى توانند داشت. اگر برخى مي‏کوشند سياست و اقتصاد سنتي را حفظ کنند تا منافعشان تامين شود اما در حوزه ى اجتماع مردم منتظر حکم حکومتى و بخش نامه نخواهند شد. جامعه ايران به سرعت در حال حرکت در اين جهت است و اتفاقا عدم همراهى بدنه‏ي اصلي حکومت در اين بين باعث شده است که طى اين مرحله ى گذار که بسيار خطرناک هم هست با کار علمى و کارشناسانه‏ي كافي همراه نباشد. انگار سنت نمى خواهد اين تغيير را باور کند و حاضر است جامعه به نابودى کشيده شود اما از حرف خود کوتاه نيايد. در اين ميان تمام اقشار آسيب مي بينند اما گروه هاي آسيب پذيرتر را مسلما كودكان و زنان تشكيل مي‏دهند.
آيا بايد تغيير ظاهر زنان، پوشش ظاهري، مناسبات اجتماعي آنان، ظهور زنان در شغل‏هايي كه تا كنون سابقه نداشته است (مثل مسافركشي) و بالا رفتن آمار طلاق را يك اتفاق بد دانست يا خوب؟ من كه در مجموع اين اتفاقات را مثبت ارزيابي مي‏كنم اما آيا اصلا ارزشي برخورد كردن با اين مساله مناسب است؟ هر كدام از پديده‏هاي بالا در قالب يك مساله‏ي اجتماعي بايد بررسي شود. اين كه با يك برچسب خوب يا بد با يك پديده‏ي اجتماعي برخورد شود نتيجه‏اي جز ساده كردن صورت مساله و در مواردي پاك كردن آن ندارد. وقتي كه به پديده‏هاي فوق افزايش آمار جرم در ميان زنان، مشاهده‏ي دختران سيگاري در معابر و افزايش اعتياد و زناني كه به خودفروشي مشغولند و در مواردي به علي رغم ظاهر شيك به كلكسيون بيماري‏هاي مقاربتي و غيره تبديل شده‏اند را بيافزاييم و توجه كنيم كه بيش‏تر اين پديده‏ها نتيجه‏ي مستقيم قرار گرفتن جامعه در دالان عبور از سنتي به مدرن است ديگر نمي‏توان به راحتي حكم به خوب و بد بودن داد و با صدور بخش‏نامه انتظار رفع مشكلات را داشت.
در چند سال اخير بخش تكنوكرات دولت با درك شرايط در صدد جبران مافات برآمده و در وزارت‏خانه‏هاي مختلف افراد متخصص به بررسي مشكلات و ارائه ي راه حل مشغولند و اين نويد آينده اي به‏تر را مي‏دهد. اين فعاليت ها كه در دوره‎ي رياست جمهوري آقاي هاشمي شروع شد و در دولت آقاي خاتمي ادامه يافت در برخي حوزه‏ها به نتايج مثبتي هم رسيده است. پايين آمدن ميزان رشد جمعيت و بالا رفتن شاخص‏هاي به‏داشتي به خصوص در روستاها را مي‏توان از موارد موفقيت آميز برشمرد. اما هنوز هم سنت در بسياري موارد مانع از برقراري يك زندگي با شرايط مساوي و هم‏راه با عدالت براي زنان و مردان شده است. زن امروز ايراني به ميزان سابق به همسر خود وابسته نيست و طبيعي است كه كم‏تر از سابق زورگويي‏هاي او را تحمل مي‏كند. اما هنوز هم بسياري از زنان كه دست‏رسي به امكانات تحصيلي مناسب ندارند مجبورند شرايط بد زندگي را تحمل كنند تا سرپناهي را كه بالاي سر دارند از دست ندهند. اينان مجبورند توسري بخورند اما آبروي خود را از دست ندهند. هنوز هم در همين مملكت دختراني هستند كه پيش از بلوغ به حجله مي‏روند، زناني هستند كه پدرشان آنان را در سن نوجواني به بهاي بده‏كاري به مردي تقديم كرده است و مجبور شده‏اند بدون آن كه به عقد وي درآيند برايش كار كنند و بچه بياورند. هنوز هم زنان زيادي هستند كه مورد انواع شكنجه‎هاي وحشتناك جسمي و جنسي قرار مي‏گيرند و لب نمي‏گشايند. هنوز هم درصد قابل توجهي از زنان ايراني حتي تا سنين بالا طعم يك رابطه‏ي جنسي سالم كه با رضايت كامل طرفين به اتمام برسد را نچشيده اند و هنوز هم درصد بالايي از اختلافات خانوادگي منشا عدم ارضاي جنسي دارد كه به دليل مشكلات فرهنگي بيان نمي‏شود و يا حتي طرفين نمي‏دانند كه چنين مشكلي وجود دارد تا‌ آن را بيان كنند.
تمام اين پديده‏ها به زمان نياز دارد تا حل شوند. در ديدگاه كلان پيوستن به كنوانسيون رفع تبعيض عليه زنان و اتفاقاتي مانند آن مي‏تواند مفيد باشد اما سنت چيزي نيست كه يك‏شبه عوض شود. فكر مردسالار را نمي‏توان به اين راحتي متحول كرد. يادم نمي‏رود سال ها پيش چند ساعتي را كه در اتاق عمل مشغول خارج كردن شيشه خورده از بدن زني بوديم. زني كه شوهرش با هم‏كاري مادرش به دليلي كه نمي‏دانم چه بود با لامپ مهتابي به او تجاوز كرده بود. فكر مي كنيد اين زن شكايت كرد؟ فكر مي‏كنيد اگر شكايت مي‏كرد در مدتي كه از تشكيل دادگاه تا احتمالا احقاق حقش مي‏گذشت شب‏ها كجا بايد مي‏خوابيد؟ آيا قانون در مقابل تهمت‏هاي احتمالي كه شوهرش به او مي‏زد از او حمايت مي‏كرد؟ اگر هم حقش را از شوهرش مي‏گرفت پس از جدايي احتمالي از شوهرش جامعه‏ي بسته‏ي يك روستاي كوچك چگونه به او نگاه مي‏كرد؟ آيا يكي از وظايف مدعي العموم پي‏گيري موارد اين‎چنيني نيست؟ آيا حتما بايد كسي شكايت كند؟ اين ها سؤالات بدون جوابي هستند كه در طول سال‎ها آرام آرام به آن ها پاسخ داده خواهد شد. اما تا آن زمان چند نفر قرباني بي‏عدالتي موجود خواهند شد؟
رييس جمهور خاتمى ، دكتر شيرين عبادي و همه‏ي آناني كه در اين راه كمكشان مي‎كنند راه سختي در پيش دارند. همه‏ي ما راه سختي در پيش داريم. راه طولاني است. شب تاريك است.