بلا تکليفى آدمى به نام خاتمى
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پارسا صائبى

بياييم يکبار ديگر بحث نخ نما شده رفتن و ماندن خاتمى را بررسى کنيم. جناح تماميت خواه که با رفتن خاتمى موافق است، چون آنها برنامه هاى خود را زودتر مى چينند و الگوى توسعه خود را خواه چين خواه ژاپن خواه مالزى زودتر و قوى تر آغاز ميکنند. هيچ وقت چون اين زمان اقتدار گرايان براى نمايش سياست از خود اشتها نشان نداده بودند، آنها مصمم هستند. اصلاح طلبان اخراج شده از حاکميت هم در همين چند روز نشان دادند که خيلى نميتوان عنوان اپوزيسيون را بر آنان نهاد، آنان به عنوان منتقد سيستم به احتمال زياد سرنوشت نهضتى ها را پيدا خواهند کرد، آنها ايزوله خواهند شد و براى خود جلسات و محافل خصوصى خواهند داشت. پس به چتر پوششى و حمايت احتمالى خاتمى هم در اين يک سال و چند ماه باقيمانده نيازى نيست. مى مانند مردم که نشان دادند نا کارآمدى نظام و بوروکراسى سيستم اشک آنها را در آورده به طوريکه درصد قابل توجهى از حاميان اصلاح طلبى حاضرند زير علم نو محافظه کاران سينه بزنند . عده ديگر هم که چنين تذبذب سياسى و حربا صفتى را از اصلاح طلبان درون حاکميت انتظار نداشتند مصلحت انديشى کردند و ترجيح دادند که در انتخابات حضورى بى معنى داشته باشند تا به هر دليل در تند باد حوادث آتى بازنده نباشند- به درستى يا غلط بودن چنين تفکرى کارى ندارم - تکليف آنها هم با آدمى به نام خاتمى مشخص است ، بازنده اى که به قول عباس معروفى توان چپ کردن اتوبوس علما را هم ندارد ، طبيعى است که از ديد چنين مردمى خاتمى بلا شک شکست خورده است .
مى ماند پايگاه مردمى اقتدار گرايان و نيز مردمى که تحريم کردند، دسته اول که تکليفشان روشن است و واقعا هم تکليفشان هميشه روشن است ، چون بر مبناى تکليف همواره يک تصميم را ميگيرند و پاى آن مى ايستند. گروه دوم هم که از همه گروه هاى پيشين بيشتر هستند حتى اگر به مفهوم اصلاح طلبى هنوز پايبند باشند که خود محل چون و چرا است، در خوشبينانه ترين حالت خاتمى را معذور و ناتوان مى بينند. پس اين هم از مردم .

اما ببينيم که ماندن خاتمى در مسند رياست جمهورى بر مبناى کدام راهبرد ميتواند مفيد باشد. بستر سازى براى انتخابات رياست جمهورى آتى؟ پيشبرد مفهوم جديدى از اصلاحات (مثلا اصلاحات از پايين ) ؟ هر کدام از اين راهبرد ها را مورد بررسى قرار دهيم به اين نتيجه ميرسيم که حتى پيگيرى چنين استراتژى هايى از سوى اصلاح طلبان سوخته روى کاغذ نيز جواب نميدهد تا چه رسد به پياده سازى.

اما از نظر اخلاق در سياست که خاتمى لااقل خود را صاحب نظر در اين عرصه مى بيند و براى سران جهان و مجامع جهانى نسخه مى پيچد، ماندن خاتمى هيچ توجيهى ندارد و مردم هم با صداى بلند آن را اعلام کرده اند ، خاتمى از خطوط قرمزخود هم که براى چندمين بار -عليرغم متحرک و انعطاف پذير بودن اين خطوط - عبور کرده . مصلحتى هم باقى نمانده که ماندن توجيه داشته باشد و اخلاق را بتوان در پاى آن قربانى کرد. پس تصميم نهايى با خود او است.
البته واقعيت اين است که رفتن خاتمى هم مانند ماندنش بلا موضوع شده است. از او انتظار چنين تصميم ساده اى هم نداشته باشيد. خاتمى ماندنى است. تنها کارى که به نظر مى رسد خاتمى ميتواند انجام بدهد تا لااقل کارى کرده باشد ، اين است که در عين اينکه نهايت همکارى را با مجلس هفتم و نئو محافظه کاران داشته باشد ، در اين فرصت باقيمانده فکرى به حال کم کردن از بار بوروکراسى ادارى بکنند، گردش کارها را دوباره اصلاح کنند و اميد به بهبود ده تا بيست در صد موفقيت در اين عرصه داشته باشند، در پايان هم با صحت و سلامت کار را تحويل رييس جمهور اقتدار گرا يا عمل گراى بعدى بدهد. همين يک کار را هم اگر بتواند! بنده که به جد شک دارم. خاتمى حتى يک محافظه کار خوبى هم نيست.