نتيجه‏ي يك جدال علمى
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
رحيم مخكوك

قسمت‏هايي از مصاحبه‏ي دكتر فريدون هژبري، رئيس انجمن دانشگاه صنعتي شريف را در مورد جنجالي كه به تازگي در آمريكا بر سر چاپ مقالات علمي ارسال شده از ايران و چند كشور ديگر پديد آمد را با توضيحاتي افزون بر مصاحبه مي‎خوانيم:
حدود دو سال پيش بود كه IEEE يعني انجمن مهندسان برق و الكترونيك اعلام كرد كه محدوديت‏هايي براي اعضاي خود كه مقيم كشورهاي ايران، عراق، كوبا، كره‎ي شمالي، سودان، ليبي و سوريه هستند اعمال مي‎كند. مهم‎ترين اين محدوديت‎ها عدم ويرايش مقالات ارسال شده از طرف محققين اين كشورها براي چاپ در مجلات بود. لازم به ذكر است كه IEEE يم مؤسسه‎ي دولتي آمريكايي است، اما با توجه به اين كه بزرگ‎ترين انجمن حرفه‎اي جهان محسوب مي‎شود، بسياري از افراد كشورهاي ديگر عضو آن هستند و سالانه در بسياري از كشورها كنفرانس برگزار مي‎كند. IEEE با اين استدلال كه ويرايش مقالات ارسال شده براي چاپ در مجلات (و نه كنفرانس‏ها) در حقيقت يك نوع انتقال تكنولوژي به كشورهاي ديگر محسوب مي‏شود، اين امر را مشمول قانون تحريم دانست و ممنوع اعلام كرد.
با اعلام اين موضوع اعتراض‏هاي زيادي از داخل و خارج آمريكا به IEEE كه صدها هزار عضو دارد ارسال گرديد. در واقع اين مساله‏ي مهم در نظر گرفته نشده بود كه تكنولوژي اصلي در مقاله‏ي ارسال شده است و نه در اشكالاتي كه براي رفع آن نياز به ويرايش مقاله است. در هر صورت در حالي كه اين مشكل به تدريج به ساير انجمن‎هاي علمي و صنفي آمريكا نيز سرايت مي‎كرد، اداره‏ي خزانه‎داري آمريكا نيز اين موضوع را تاييد كرد و وضع را وخيم‎تر كرد. اما اين باعث نشد تا كساني كه به اين مساله اعتراض داشتند ساكت شوند. از جمله ارگان‎هايي كه براي حل اين مشكل تلاش زيادي را انجام دادند، SUTA و دكتر فريدون هژبري، يعني رئيس اين انجمن بود. به هر حال ماجرا تا آن‎جا پيش رفت كه رئيس انجمن شيمي‎دانان آمريكا كه يك ايراني است، با شهامت تمام اعلام كرد كه به نظرش چاپ مقالات از ايران نقض قانون تحريم نيست و از اين پس به اين كار اقدام مي‎كند و حتي حاضر است به دادگاه برود و در دادگاه از اين نظر خود دفاع خواهد كرد. اين موضوع و ساير فشارها باعث گرديد تا اداره‎ي خزانه‎داري آمريكا تسليم شود و ممنوعيت ويرايش مقالات ارسالي از ايران را ملغي كند. اما هم‏چنان محدوديت‎هاي ديگري كه براي اعضاي ايراني در نظر گرفته شده اعمال مي‎شود كه احتمالا به مرور زمان آن‎ها هم حذف خواهد شد.
اين پيروزي بزرگي بود. دست دوستان درد نكند.
البته در مورد ايران و علم و تروريسم به زودي و در مطلب ديگري در خدمتتان خواهم بود.