زلزله در دانشگاه صنعتي شريف
تحليلي از وقايع اخير در مورد پيش‎بيني زلزله
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
رحيم مخكوك

خبر كه پيچيد، خيلي‎ها آن را جدي نگرفتند اما اسم كساني مثل دكتر رحيمي تبار و دانشگاه صنعتي شريف كه به ميان آمد من با خودم گفتم حتما اتفاقي افتاده است. با تاييد خبر تعويق يك هفته‎اي امتحانات در دانشگاه شريف ماجرا جدي‎تر شد تا اين كه همه جا در روز شنبه و يك‎شنبه پر شد از اظهار نظرهاي گوناگون در مورد نظران دكتر رحيمي تبار.
اگر اتفاقاتي كه افتاده را در كنار واقعياتي كه هر كار علمي آكادميك امروزي با آن‎ها درگير است را در كنار هم بگذاريم، نتايج جالبي مي‏شود گرفت:
1) اين سخن كه پيش‎بيني زلزله يك امر غيرممكن است يك حرف كاملا مهمل است. مي‎شود گفت كه تا كنون روشي براي اين كار پيدا نشده و يا اين كه ما چنين روشي را نمي‎شناسيم ولي جلوي پيش‎رفت علم را كه نمي‎توان با صدور اطلاعيه گرفت.
2) پيش‎رفت علم سال‎هاست كه از شكل سنتي به در آمده و با يك فرآيند گام به گام و به دست صدها و بلكه هزاران نفر از دانشمندان يك رشته‏ي به خصوص كه روي آن موضوع خاص كار مي‎كنند تحقق مي‎يابد.
3) تيم دكتر رحيمي‎تبار بر اساس اعمال نظريه‎ي آشوب به داده‎هايي كه در هنگام زلزله از محيط گرفته مي‎شود احتمال وقوع زلزله را تخمين مي‎زند. نظريه‏ي آشوب يك نظريه‎ي كاملا علمي و رياضي است. ممكن است اين روش در ابتدا دقت كافي را نداشته باشد و حتي در آينده هم روش به‎تري براي اين تخمين پيدا شود اما اين دليل بر رد نتايج ارزشمند پژوهشگران دانشگاه صنعتي شريف نمي‎شود.
4) با چاپ نتايج تحقيقات اين تيم در مجلات معتبر علمي و نتايج عملي اعمال آن بر زلزله‎هايي كه از اين پس در ايران روي خواهد داد، اميد است كه اين روش كارآيي خود را نشان بدهد و با تصحيحاتي كه ساير دانشمندان دنيا روي آن انجام مي‎دهند روشي با دقت مناسب براي پيش‎بيني زلزله به دست آيد. در آن صورت نام اعضاي اين تيم به عنوان مطرح‎كننده‎ي ايده‎اي ارزشمند در تاريخ ثبت مي‎شود.
5) من بيش از اين كه نگران زلزله در تهران باشم نگران عاقبت كار اين فيزيك‎دانانم و به آنان افتخار مي‏كنم. تاييدات ضمني غول‎هاي دانشكده‎ي فيزيك شريف مثل دكتر رضا منصوري و دكتر فرهاد اردلان نيز پشتيبان خوبي براي پژوهش اين عزيزان است.