بت بزرگ
ـــــــــــــــــــ
نيما قديمى

اصلهاى بقا از قانونهاى مهم فيزيک هستند مثل اصل بقاى ماده و انرژى. مهندسان کامپيوتر هم يک اصل بقا دارند به اسم «اصل بقاى دردسر»! با اينکه از ده سال پيش به اين طرف سرعت و حافظه کامپيوترهاى شخصى هزارها برابر بيشتر شده است ولى به لطف آقاى بيل گيتس هنوزهم براى بالا آمدن کامپيوتر بايد يک ربع صبر کنيد!

«ساخت سريعترين پردازشگر»، خبرى که هر از چندى درروزنامه و تلويزيون ديده و شنيده ايد. سريعترين پردازشگرها بکارگرفته ميشوند تا با اجراى نرم افزارهاى پيشرفته تر پردازشگرهاى بازهم سريعتر بسازند. تو گويى زمان گلوى انسان معاصر را مى فشرد. اما براستى اين همه تلاش براى پيشى گرفتن اززمان براى چيست؟
«جعبه اى کوچک و شيک، که در اختيار همه خواهد بود و جايگزين راديو، تلويزيون، کامپيوتر شخصى، گيرنده ماهواره، تلفن، نمابر، دفترچه يادداشت با امکان دسترسى سريع به اينترنت و امکانات چند رسانه اى… خواهد شد». رويايى که مهندسان کامپيوتر و مخابرات به ما نويد ميدهند.
در آينده لازم نيست براى کار، خريد و يا ديدن دوستان و آشنايان و حتى شرکت در وظيفه بزرگ ملى يعنى انتخابات از خانه خارج شويد. همه چيز پشت آن جعبه جادويى با فشاردادن يک کليد و شايد در آينده اى نه چندان دور فقط با فکر کردن، انجام پذير است.
ساير مهندسان هم بيکار ننشسته اند. درنتيجه تلاش پزشکان و ريشه کن شدن بيماريها و افزايش طول عمر، روزى زمين براى بشر تنگ خواهد شد و تا آنروز حتما مهندسان مکانيک فضاپيماهاى مناسب را براى سفربه سياره هايى که با کوشش ديگر متخصصان براى زندگى انسان آماده شده است؛ ساخته اند.
نگران تمام شدن سوختهاى فسيلى هم نباشيد. تا آنروز دانشمندان انرژيهاى جايگزين با صرفه ترى در اختيارشما خواهند گذاشت تا در سياره هاى جديد با مشکل آلودگى هوا و سوراخ لايه اوزون هم روبرو نشويد. نه؛ اشتباه نکنيد اين مقدمه طولانى براى توجيه نياز به انرژى هسته اى نيست. انرژى هاى بيخطر ترى هم هست، مثل انرژى خورشيدى.
اين نويد تکنولوژى براى انسان است ولى آيا دستاورد تکنولوژى واقعا آنگونه که وانمود ميکند انسانى است؟ کارى به سوء استفاده از تکنولوژى ندارم که اين خود موضوع بحثى ديگر است. فرض کنيد معجزه اى شود و انسان از تکنولوژى براى جنگ و همنوع کشى استفاده نکند و اصلا چرا با پيشرفت تکنولوژى ارتباطات چنين معجزه اى رخ ندهد؟
انسان نخستين براى ادامه زندگى بايستى که بر طبيعت برترى ميافت و ازينرو ابزارها را ساخت ولى آيا هدف تکنولوژى درزمان ما غلبه برطبيعت است؟ اگر انسان نخستين به دليل سختى شکار يا دامدارى و کشاورزى، فرصت کافى براى پرداختن به مسايل مهمتر مثل رسيدگى به خانواده و تربيت فرزندان يا خود سازى و عبادت و يا سير و سلوک و عرفان نداشت آيا انسان امروزى چنين آسودگى خيالى دارد؟ يا برعکس مشکلات زندگى مدرن بسيار بيشتر از قديم است؟ مگر نه اينکه بندگان خالص کثير من الاولين و قليل من الاخرين اند؟
اگر روزگارى آدميان بتهاى دست ساز خود را مى پرستيدند-پرستيدنى نمادين- آيا امروز با تمام وجود در خدمت تکنولوژى، اين بزرگترين بت دست ساز خود نيستند؟ تکنولوژى براى ما نياز مى آفريند و ما را به رفع آن وا ميدارد و اين چرخه را هيچ پايانى نيست؛ جز اينکه هر روز به سر سپردگى ما افزوده تر ميشود. فکر ميکنيد اگر ابراهيم دوباره ظهور ميکرد چه ميکرد؟ او در زمان خود بتهاى کوچک را شکست و تبر را بر دوش بت بزرگ گذاشت. آيا با بت بزرگ روزگار ما چه ميکرد؟